اگر ادراک را مکانیزم تنظیم کننده و انطباق دهنده اعمال آدمی در محیط زندگی بدانیم ، الزاماً از تمامی عناصر زمینه ای که این اعمال در آن واقع می شوند، متأثر می گردد.
هر عمل آدمی با توجه به نیازها، انتظارها و به طور کلی اهداف خود در هر لحظه از زندگی، سازمان خاصی می یابد.
مکانیزم های ادراکی در این رابطه بر اساس طرحهای ادراکی، نه تنها گزینش هایی در محرکهای محیطی انجام می دهند، بلکه جنبه های دفاعی علیه اطلاعات اخلال کننده در اعمال موجود زنده را نیز شامل می شوند.
نگرشهای ادراکی که به فرد خصوصیت می بخشند و در شخصیت او به گونه ای دائمی عجین شده اند، در اعمال وی نقش مهمی دارند؛ بنابراین چگونگی کنش مکانیزم های ادراکی می تواند در تبیین سازمان شخصیت آدمی سهمی داشته باشد.
ولی تمامی این ویژگیهای فردی که اعمال ادراکی براساس آنها انجام می گیرند؛ غالباً در زمینه اجتماعی متبلور می شوند. مکانیزم ادراکی بین این دو زمینه فردی و اجتماعی، بنا به موقعیت به گونه ای وحدت ایجاد می کند که موجب انطباق و سازش فرد در زندگی اجتماعی می شود؛ بنابراین عوامل مؤثر در عمل ادراکی از دو جنبۀ فردی و اجتماعی به اختصار بیان می شود .
زمینه های فردی
طرح یا روان بنۀ ادراکی، زیربنای مکانیزم ادراکی است که در بازشناسی و ادراک یک کلمه یا یک شیء که در زبان محاوره ای یا در زندگی روزمره، فراوانی بیشتری دارد، نقش مهمی ایفا می کند.
در تعمیم این مفهوم می گوییم که یک طرح ادراکی، بنا به زمینه ای که در آن ادراک صورت می پذیرد، قبل از اینکه اطلاعات حاصل از پیامهای حسی به مکانیزمهای ادراکی برسند، کم وبیش سیستم آماده سازی برای مکانیسمهای ادراکی، موجب نگرش ادراکی می شود.
مفهوم نگرش ادراکی به معنای وسیع آن،در تمام اعمال و رفتار آدمی اعم از حرکتی، ذهنی، عاطفی و روابط اجتماعی ظاهر می شود.
می توان با ذکر چند آزمایش تأثیر زمینه های فردی را در آمادگی طرح ادراکی ملاحظه کرد.
نیازها
فرانسس (۱۹۷۳) آزمایشی را از «لازاروس» نقل می کند که در آن به وسیله تاکیستوسکپ، عکس های خوراکی هایی را همراه با عکس های دیگری به ۱۶۱ آزمودنی روزه دار نشان دادند؛ نتیجه آزمایش نشان داد که:
در چهار ساعت اول روزه، عکسهای خوراکی سریع تر از سایر عکس ها ادراک شده است. (آستانه پایین)
در حالت بیش از چهار ساعت روزه (آستانه بالا) عکس های متفرقه، زودتر از عکس های خوراکی ها ادراک شده اند.
*توجه*
برای دریافت فصل های دیگر روی لینک زیر کلیک کنید.