مقاله دانش و سيستم حسابداري

دسته بندي : علوم انسانی » حسابداری


بخش اول
دانش و سيستم حسابداري
حسابداري را مي توان فرآيند شناسايي ، اندازه گيري ، طبقه بندي و گزارشگري اطلاعات مالي بمنظور فراهم آوردن امكان قضاوت آگاهانه و اتخاذ تصميمات منطقي توسط استفاده كنندگان اطلاعات مالي تعريف كرد . بعبارت ديگر ، حسابداري يك سيستم پردازش اطلاعات مي باشد كه رويدادهاي مالي موثر بر سازمانها را شناسايي نموده و اثرات اينگونه رويدادها را به تصميم گيرندگان گزارش مي كند . اما نيازهاي اطلاعاتي استفاده كنندگان از اطلاعات مالي به دليل تحولات سياسي ، اجتماعي و اقتصادي و اثرات آنها بر محيط فعاليت سازمانها ، در حال تغيير مي باشد ، در نتيجه حسابداري در جهت تأمين اين نيازها به ناچار در مباني ، اصول و استانداردهاي گزارشگري و اندازه گيري تجديد نظر مي نمايد تا هدف نهايي حسابداران يعني تأمين نيازهاي اطلاعات استفاده كنندگان از خدمات حسابداري تحقق يابد .

گزارشات مالي و اجزاي آن:
محصول نهايي فرآيند حسابداري مالي ، ارائه اطلاعات مالي به استفاده كنندگان مختلف ، اعم از استفاده كنندگان داخلي و استفاده كنندگان خارج از واحد تجاري ، در قالب گزارشات حسابداري است آن گروه از گزارشات حسابداري كه با هدف تأمين نيازهاي اطلاعاتي استفاده كنندگان خارج از واحد تجاري تهيه و ارائه مي شود ، در حيطه عمل گزارشگري مالي قرار مي گيرد .
صورتهاي مالي ، بخش اصلي فرآيند گزارشگري مالي را تشكيل مي دهد . در حال حاضر يك مجموعه كامل صورتهاي مالي شامل ترازنامه ، صورت سود و زيان، صورت سود و زيان جامع و صورت جريان وجوه نقد ( كه صورتهاي مالي اساسي ناميده مي شود . ) و ياد داشتهاي توضيحي مي باشد . ديگر موارد تشكيل دهنده گزارشگري مالي مواردي از قبيل گزارش مديران درباره فعاليت واحد تجاري و گزارش تحليلي مديران مي باشد ، كه همراه با گزارش حسابرسان مستقل ( و حسب مورد گزارش بازرس قانوني ) و صورتهاي مالي مجموعه اي تحت عنوان گزارش مالي سالانه را تشكيل مي دهد . ساير گزارشهاي مالي كه بطور موردي و با اهداف خاص تهيه مي وشد در بر گيرنده مواردي از قبيل گزارشهاي مالي تهيه شده به منظور دريافت تسهيلات مالي از بانكها ، گزارش توجيهي هيئت مديره جهت افزايش سرمايه در مورد شركتهاي سهامي و اظهار نامه مالياتي مي باشد .

واحد گزارشگر :
گزارشگري مالي منعكس كننده حسابدهي واحد تجاري در قبال منابع آن است و از اين رو مبنايي براي ارزيابي وظيفه مباشرت مديريت و اتخاذ تصميمات اقتصادي فراهم مي آورد . صورتهاي مالي بعنوان بخش اصلي فرآيند گزارشگري مالي ، به استفاده كنندگان مختلف در ارزيابي وضعيت مالي ، عملكرد مالي و انعطاف پذيري مالي واحد تجاري يعني ( واحد گزارشگر ) ياري مي رساند . واحد گزارشگر به يك واحد تجاري منفرد يا گروه واحدهاي تجاري اطلاق مي شود كه موضوع يك مجموعه صورتهاي مالي مشخص است كه بنابر الزامات قانوني ، قرار دادي يا عرفي و به منظور رفع نيازهاي اطلاعاتي استفاده كنندگان تهيه و ارائه مي شود .

مفاهيم اساسي حسابداري و گزارشگري مالي
الف – مفروضات حسابداري
1- فرض تفكيك شخصيت
مفهوم شخصيت در حسابداري عموماً به معناي اين است كه براي مقاصد گزارشگري مالي واحد تجاري را بايد به عنوان يك شخصيت مستقل از صاحب يا صاحبان آن در نظر گرفت به بيان ديگر هر واحد تجاري از لحاظ مقاصد حسابداري معمولاً به عنوان يك شخصيت حسابداري مستقل و جدا از صاحبان آن و ساير اشخاص در نظر گرفته مي شود.


2- فرض تداوم يا استمرار فعاليت
فرض تداوم يا استمرار فعاليت حاكي از اين است كه واحد تجاري عمليات خود را در آينده قابل پيش بيني ادامه خواهد داد . به بيان ديگر بر اساس اين فرض واحد تجاري آن قدر به موجوديت خود ادامه مي دهد تا برنامه هاي خود را اجراء و تعهدات خود را ايفاء كند .

3- فرض واحد اندازه گيري
در گزارشگري مالي رويدادها و فعاليت هاي مالي واحد تجاري بر حسب پول اندازه گيري و بيان مي شود پول كارآمد ترين وسيله براي اندازه گيري و انتقال اطلاعات مالي است و به همين دليل به عنوان مقياس مشترك و شاخص اندازه گيري در كليه مراحل فرايند حسابداري و گزارشگري مالي بكار گرفته مي شود . يكي از الزامات ارائه صورتهاي مالي اساسي ، بكارگيري يك مقياس مشترك اندازه گيري در مورد اندازه گيري در مورد اقلامي است كه قرار است مشخصاً در متن صورتهاي مالي مزبور انعكاس يابد .

4- فرض دوره مالي
طبق اين فرض عمر واحد تجاري بايد به دوره هاي مالي يكسان تقسيم شود زيرا استفاده كنندگان از اطلاعات مالي نيازمند اطلاعات درباره وضعيت واحد تجاري قبل از خاتمه فعاليتهاي ان مي باشند . علاوه بر اين فرض دوره مالي استفاده از روش تعهدي را به جاي روش نقدي ، در گزارشگري مالي و حسابداري ضروري مي سازد . به بيان ديگر چنانچه ارائه صورتهاي مالي ادواري در طول عمر واحد تجاري لازم نبود فرض تعهدي نيز كه يكي ديگر از مفروضات حسابداري است ضرورت پيدا نمي كرد .

5- فرض تعهدي
فرض تعهدي يكي از مفروضات بنيادي حسابداري و گزارشگري مالي است ضرورت اندازه گيري مستمر و مطلوب عملكرد واحدهاي تجاري به عنوان مبناي تصميم گيري هاي استفاده كنندگان صورتهاي مالي اساسي ، بكارگيري فرض تعهدي را در حسابداري و گزارشگري مالي اجتناب ناپذير كرده است . فرض تعهدي حاكي از اين است كه در حسابداري بايد درآمدها به محض تحقق و هزينه ها به محض تحمل و بدون توجه به دريافت يا پرداخت وجه نقد شناسايي شود .

ب – اصول حسابداري
1- اصل بهاي تمام شده
اصل بهاي تمام شده از اصول فراگير حسابداري است كه در گزارشگري مالي نقشي اساسي دارد اين اصل حاكي از اين است كه در حسابداري مبناي مناسب براي شناسايي اوليه عناصر صورتهاي مالي بهاي تمام شده تاريخي است . اصل بهاي تمام شده تاريخي مبني بر اين واقعيت است كه در هر مبادله ارزش متعارف آنچه كه واگذار مي شود فراهم كننده مباني و شواهد قابل اتكاء در مورد ارزش چيزي است كه تحصيل مي شود .

2- اصل تحقق درآمد
طبق اين اصل درآمد غالبا هنگامي شناسايي مي گردد كه هر دو شرط زير تأمين شده باشد .
1- فرايند كسب سود كامل شده يا به طول عمده تكميل شده باشد.
2- مبادله يا داد و ستدي واقع شده باشد.

3- اصل تطابق ( مقابله ) هزينه ها با درآمدها
اين اصل بر فرايند اندازه گيري سود تمركز دارد و مفهوم آن اين است كه بعد از اندازه گيري در آمد دوره هزينه هاي انجام شده به منظور تحصيل درآمد نيز بايد براي همان دوره تعيين و با درآمد مربوط مقابله شود تا سود خالص دوره مشخص گردد . بنابراين شناخت هزينه ها متعاقب شناخت درآمد انجام مي گيرد.

4- اصل افشاء
اصل افشاء يكي از اصول اساسي حسابداري است كه بر كليه جوانب گزارشگري مالي تأثير دارد . اصل افشاء ايجاب مي كند كه كليه واقعيت هاي با اهميت مربوط به رويدادها و فعاليت هاي مالي واحدهاي تجاري به شكل مناسب و كامل گزارش شود . بر اساس اين اصل صورتهاي مالي اساسي بايد حاوي تمامي اطلاعات با اهميت مربوط و به موقع بوده و اين اطلاعات به گونه اي قابل فهم و حتي الامكان كامل ارائه شود تا امكان اتخاذ تصميمات آگاهانه را براي استفاده كنندگان فراهم سازد .
ج – ميثاقها يا اصول محدود كننده :
1- فزوني منافع بر مخارج
2- اهميت
3- خصوصيات صنعت
4- محافظه كاري

1- فزوني منافع بر مخا